Η εισήγηση της Κορογιάννου Σοφίας για τον Στάμο Π.


Καλησπέρα σας
Πώς νιώσατε αλήθεια όταν διαβάσατε την πρόσκληση του Δ. Σ του Συλλόγου που μας καλούσε σε μια εκδήλωση για την ποίηση στο Ζερίκι;
Οι Σύλλογοι δεν μας καλούν συνήθως σε τέτοιες εκδηλώσεις και γι’ αυτό πιστεύω ότι πολλοί θα ξαφνιαστήκατε ευχάριστα .
Γι’ αυτό άλλωστε και ανταποκριθήκατε στην πρόσλκηση και βρισκόμαστε σήμερά σ’ αυτόν το χώρο του Μουσείου Αγροτικής Κληρονομιάς , που παλιότερα ήταν το Δημοτικό Σχολείο του χωριού , στον πιο κατάλληλο ίσως χώρο για να ακουστούν ποιήματα αλλά και ένα χώρο με ιδιαίτερη συναισθηματική αξία. Εδώ ξυπνάνε παλιότερες μνήμες από τις εποχές που το χωριό έσφιζε από ζωή και το σχολείο ήταν ένα ζωντανό κύτταρο της.
Εδώ για πρώτη φορά ήρθαν σε επαφή με το λόγο και τη λογοτεχνία πολλά μικρά παιδιά του χωριού – αρκετοί ίσως και από σας που παραβρίσκεστε εδώ. Προσπάθησαν σε εποχές δύσκολες και με εμπόδια μεγάλα να μάθουν τα πρώτα γράμματα που θα τους άνοιγαν ένα παράθυρο στον κόσμο . Και η αλήθεια είναι ότι τα εμπόδια ήταν πολλά – η φτώχεια , οι στερήσεις , η αμάθεια των γονιών, η ανάγκη για το μεροκάματο - με σημαντικότερο ανάμεσα τους και αυτό της γλώσσας , αφού έπρεπε να συνδυάσουν τα αρβανίτικα που ήταν η πρώτη τους γλώσσα με την οποία μεγάλωσαν , την άκουγαν γύρω τους και μίλαγαν στο σπίτι , με την ελληνική πια γλώσσα.
Παρ’ όλα αυτά όμως πολλοί κατάφεραν να ξεπεράσουν τα εμπόδια , να δείξουν τις δυνατότητές τους , να ανοίξουν τα φτερά τους και να προοδεύσουν . Τα προβλήματα τους έδωσαν επιπλέον δύναμη , τους όπλισαν με πείσμα και έτσι κατάφεραν να αναδειχτούν κουβαλώντας πάντα μαζί τους , πολύτιμο φορτίο , τις εμπειρίες που απόχτησαν.
Ένας απ΄ αυτούς είναι σίγουρα και ο Π. Στάμος τον οποίο τιμάμε σήμερα.
Είναι πολύ σημαντικό ότι είμαστε εδώ για να τιμήσουμε ένα συγχωριανό μας , τον Π. Στάμο , ο οποίος διακρίθηκε ως δάσκαλος και λογοτέχνης.
Και είναι άξιοι συγχαρητηρίων το Δ.Σ του συλλόγου Ελικωνίων και ο Χ. Αναγνώστου που ανέλεβαν την πρωτοβουλία να γίνει αυτή η εκδήλωση ,αν και πολύ σπάνια το ταλέντο και οι επιτυχίες κάποιου αναγνωρίζονται από τους δικούς του ανθρώπους απ’ αυτούς που - ανθρώπινα -αντιμετωπίζουν το συγχωριανό ή το γείτονα με μια καχυποψία και μια διάθεση αμφισβήτησης , ιδιαίτερα μάλιστα όταν οι επιτυχίες του αναφέρονται στον ξεχωριστό και παράξενο για τους πολλούς χώρο της λογοτεχνίας γενικά και της ποίησης ειδικότερα.
Γιατί σ΄αυτόν το δύσκολο και παράξενο για τους πολλούς χώρο κατάφερε να διακριθεί ο συγχωριανός μας Π. Στάμος.
Ποιος είναι όμως ο άνθρωπος και λογοτέχνης Π. Στάμος ; Τι γνωρίζουμε οι πεισσότεροι γι’ αυτόν και το έργο του;
Πολλοί τον γνωρίζουμε σαν πρόσωπο , ίσως να έχουμε ακούσει κιόλας ότι κάτι γράφει , ίσως να έχει πέσει και στα χέρια μας τυχαία κάποιο από τα έργα του , αλλά λίγοι έχουμε συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για έναν πραγματικά πολύ σημαντικό λογοτέχνη , μια από τις πιο ιδιαίτερες μορφές της νεότερης λογοτεχνίας μας.
Ο Π. Στάμος ξεκινώντας από τα άγονα και ορεινά εδάφη του Ζερικιού πέρασε τα πρώτα χρόνια δύσκολα. « Μέχρι τα δώδεκα χρόνια διετέλεσε αχίτων , ανυπόδητος και χαμαιεύνης» όπως ο ίδιος ομολογεί . Προερχόταν από ένα περιβάλλον που δεν προωθούσε τη μόρφωση και την πνευματική καλλιέργεια , αν και παραδέχεται ότι « ίσως οφείλει στη μητέρα του μια κάποια εξοικείωση με την αυτοσχέδια ποίηση , το χορό και το τραγούδι» .Κατάφερε να μάθει τα πρώτα γράμματα μετά από
« πολλά χρόνια άγονης θητείας στα σχολεία της εγκύκλιας παιδείας» και μέσα απ’ αυτά επιζητούσε , όπως πολλοί νέοι της γενιάς του , να εξασφαλίσει κυρίως την επιβίωση. Έτσι με την ολοκλήρωση των βασικών βαθμίδων της εκπαίδευσης άρχισε σπουδές πρώτα στη Νομική Σχολή για να αποφοιτήσει τελικά από τη Φιλοσοφική Σχολή και να γίνει φιλόλογος.
Αυτό το τελευταίο , που ίσως τότε να ήταν μια επιλογή τυχαία ή της στιγμής, φαίνεται ότι ήταν αυτό που πραγματικά του ταίριαζε και στο οποίο κατάφερε να ξεχωρίσει. Γιατί μπορεί ο ίδιος να λέει ότι « υπήρξε απλώς ένας πικρά αυτοδίδακτος , χωρίς τίτλους ανακουφιστικούς και παραπλανητικούς , καθηγητής που διδάσκει αεί διδασκόμενος από τους μαθητές του» , αλλά το έργο του δείχνει ότι υπήρξε ένας φιλόλογος με την πραγματική σημασία του όρου. Υπήρξε δηλαδή αυτό που δηλώνει η ετυμολογία της λέξης φιλόλογος , ένας αληθινός εραστής και εργάτης του λόγου.
Δεν περιορίστηκε μόνο στη διδασκαλία αλλά επιχείρησε να δοκιμαστεί στο δύσκολο χώρο της δημιουργίας και στράφηκε στη γραφή και στην ποίηση . « Η γραφή , λέει σε ένα από τα έργα του , είναι ένα είδος εκδοράς, ιδίως όταν ασκείται με αιχμηρό εργαλείο : ρωτήστε και την περγαμηνή»
Χειρίστηκε το λόγο με τον καλύτερο τρόπο για να μας δώσει μια σειρά αξιόλογων έργων που όλα διακρίνονται για την ποιητικότητά τους , το ιδιαίτερο ύφος τους και την τάση του Π. Στάμου να φιλοσοφήσει και να ερεθίσει την κρίση και τη μνήμη του αναγνώστη. Άλλωστε όπως είναι γνωστό « η ποίηση μας δημιουργεί την εντύπωση όχι πως ανακαλύψαμε κάτι καινούργιο , αλλά πως θυμηθήκαμε κάτι που είχαμε ξεχάσει»
Πολύ καλός χειριστής του λόγου ο Π. Στάμος έχοντας στις αποσκευές του και τις γνώσεις από τις σπουδές του στη φιλολογία και από τη μελέτη των μεγάλων Ελλήνων ποιητών , στους οποίους αναγνωρίζει ότι χρωστάει πολλά , επιδίωξε με τη γραφή και την ποίηση να επικοινωνήσει , να απευθυνθεί στο συνάνθρωπο και να δώσει τα αποστάγματα της δικής του ματιάς πάνω στη ζωή και την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Γιατί το ότι η « ποίηση , όπως ο ίδιος λέει σε κάποιο σημείο του έργου του , πραγματοποιείται με λέξεις είναι γεγονός. Το ότι όμως δεν πραγματοποιείται μόνο με λέξεις είναι επίσης γεγονός ….Καμία λέξη μόνη της ή στο λεξικό δεν έχει αξία ή σημασία. ...η λέξη φωτιά , στο λεξικό , δεν απείλησε ποτέ κανένα δάσος.
Η χρήση των λέξεων δημιουργεί την ποίηση . Από το πώς των λέξεων βλασταίνει το ποίημα και ανθίζει το ύφος. Λέξεις που για μερικούς σαπίζουν , για άλλους είναι αειθαλείς . Οι λέξεις παίζουν , παίζονται για να αποκτήσουν το ειδικό τους βάρος , στο λεξικό είναι όλες αβλαβείς και νωθρές.»
Ο Π. Στάμος λοιπόν γίνεται ακριβώς αυτός ο ευαίσθητος δέκτης , ο ερμηνευτής και παρατηρητής που θα μεσολαβήσει για να μετατραπεί το συναίσθημα και η σκέψη σε ποίημα . Έχοντας μελετήσει σε βάθος την ελληνική γλώσσα , την ιστορία , τη μυθολογία και κουβαλώντας τις εμπειρίες της ζωής του και της γενιάς του επέλεξε να εκφραστεί μέσα από την ποίηση.
Ξέρει ότι « ο ποιητής είναι μια διαρκής απόσβεση προσωπικότητας . Αχθοφόρος ξένων σωμάτων , άδειος από το δικό του : ένας άδειος ίσκιος ή μάλλον εικόνα ενός άδειου ίσκιου.» Αναγνωρίζει επίσης ότι « η ποίηση , διατηρώντας ακόμα κάτι από την αρχαία σκοτεινή της μήτρα , τη μαγεία , αλλάζει εσωτερικά , υποκειμενικά τον άνθρωπο ευαισθητοποιώντας τον.»
Την ευαισθησία του αυτή , τον προβληματισμό και την ανησυχία του εξέφρασε σε μια σειρά από έργα που κατάφερε να εκδώσει , όχι σίγουρα χωρίς κόπο και έξοδα :
« Λόγος ανθηρός χειρο-νομηθείς» , 1983
« Κυοφορία σιωπής» 1991 – 
« Αδήλων όψις» 1993 – 
« Σκιάς ποίκιλμα» 1998 – 
« Ενδοχώρα της ανάγκης» 2004 – 
« Με των λέξεων τον πηλό» 2005 – 
« Ιδού η φύτρα» 2006 .

Ήδη από το πρώτο του έργο , το 1983 , φάνηκε ότι πρόκειται για έναν προικισμένο άνθρωπο , που έχει μελετήσει πολύ – ιδιαίτερα τα αρχαία κείμενα- και έχει να πει πολλά. Το πρώτο του έργο, « Λόγος ανθηρός χειρονομηθείς» ήταν σε πεζή μορφή , όμως δεν έλειπε η ποιητικότητα και περισσότερο έδινε την αίσθηση ότι ένας ποιητής επιλέγει να εκφραστεί με τον πεζό λόγο. Έτσι από το επόμενο έργο του στράφηκε ξεκάθαρα στην ποίηση δίνοντάς μας άλλες φορές μεγαλύτερα και πιο ολοκληρωμένα ποιήματα και άλλες μεμονωμένους, καταπελτικούς και καταπληκτικούς στίχους.
Η ποίησή του έχει όλα τα χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης. Λείπει η ομοιακαταληξία και ο ρυθμός πετυχαίνεται με τη χρήση των λέξεων , ελάχιστα είναι και τα γνωστά σημεία στίξης αλλά εκμεταλλεύεται τα κενά , τα χάσματα και τα αραιώματα για να βοηθήσει τον αναγνώστη να παρακολουθήσει τους συλλογισμούς του .
Ο Π. Στάμος έγραφε μόνο από δική του ανάγκη και όταν είχε κάτι να πει σε αντίθεση με ότι συμβαίνει συχνά στην εποχή μας. Ο ίδιος άλλωστε στο έργο του « Αδήλων όψις» λέει για τους διανοούμενους και το έργο τους :
« Δε διανοείται κανείς κάθε μέρα ούτε καν σε τακτά και μάλιστα απολύτως τακτά διαστήματα . Αν συνέβαινε αυτό , η σκέψη θα ήταν απλώς έκκριση και θα την διεκδικούσε προνομιακά το σαλιγκάρι , αφού παράγει διαρκώς εκκρίσεις που αδυνατεί να τις καταγράψει , ακριβώς επειδή δεν το διανοείται.
Οι σημερινοί διανοούμενοι όμως, στην πλειονότητά τους διανοούνται διαρκώς και μάλιστα προγραμματισμένα .Με το να επιφυλλιδώνονται φιλήδονα στα κατάλληλα πρατήρια συσκευασίας και εξημέρωσης νομίζουν ότι εκπέμπουν τη μαρμαρυγή τους και παράγουν γνώση , ενώ απλώς εκκρίνουν , στην καλύτερη περίπτωση , σχόλια επίκαιρα για ανεπίκαιρα θέματα και ανεπίκαιρα για επίκαιρα και βαυκαλίζονται παράλληλα με την αυταπάτη ότι δεν αυταπατώνται.» Αναγνωρίζει ότι για τους διανοούμενους « ο συναγελασμός τους με την εξουσία τους μετατρέπει σε «ομόρρυθμους» μεν , εταίρους όμως όχι…. Καθίστανται έτσι όχι μοχλοί , αλλά μάλλον υπομόχλια της εξουσίας , ενώ ο ρόλος τους θα έπρεπε να είναι ελεγκτικός και ανατρεπτικός της , κάθε μορφής και όχι μόνον εκείνης του αντιπάλου , αφού κάθε εξουσία φθείρει και διαφθείρει , η δε απόλυτη – την οποία συνήθως με διάφορα πρόσωπα και προσωπεία , υπηρετούν οι « διανοούμενοι» - φθείρει και διαφθείρει απόλυτα!» Φυσικά δεν απορρίπτει ολοκληρωτικά τους διανοούμενους και τη σημασία του έργου τους αφού παραδέχεται : « εξαιρούνται οπωσδήποτε εκείνοι – και υπήρξαν αρκετοί- οι οποίοι παράγουν στο χώρο τους αξιόλογο έργο , χωρίς να κορυβαντιούν και χωρίς μάλιστα να θηρεύουν το έπαινο του δήμου και των σοφιστών , και οι ελάχιστοι όντως διανοούμενοι , οργανικοί και ανόργανοι ! , που τιμούν επαρκέστατα και τη σκέψη και τον λόγο και το ήθος!»
Και αυτόν τον κανόνα τήρησε ο Π. Στάμος σε όλη του τη διαδρομή στο χώρο της λογοτεχνίας. Δεν επιδίωξε τον « έπαινο του δήμου και των σοφιστών» , ούτε την αναγνώριση των ομότεχνων αλλά μόνο να εκφραστεί , να μοιραστεί με τους αναγνώστες του τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του και να αποτελέσει το έργο του ένα «ερεθιστικό όπλο , που εξοπλίζει ή αφοπλίζει τον αναγνώστη.»
Άρθρωσε το λόγο του με έναν ιδιαίτερο τρόπο , με ύφος λιτό και τόνο χαμηλόφωνο . Διαβάζοντας κανείς το έργο του θαυμάζει τη φραστική του δεξιοτεχνία , χρησιμοποίησε τη γλώσσα όπως ο επιδέξιος ξιφομάχος το ξίφος του , έγραψε γι’ αυτόν ο Σ . Καργάκος .
Συχνά παρακινημένος από την αγάπη του για το λόγο δημιουργεί λογοπαίχνια , παίξει με μια ελαφρά ειρωνική διάθεση με τη σημασία των λέξεων , χρησιμοποιεί αποσπάσματα και αποφθέγματα της αρχαίας γραμματείας , χρησιμοποιεί έναν μεγάλο πλούτο λέξεων πολλές από τις οποίες δεν ακούγονται συχνά. Αυτό ίσως δυσκολεύει λίγο την κατανόηση του έργου του και ίσως θα έκανε κάποιους να πουν ότι απευθύνεται σε λίγους . Μια προσεκτικότερη μελέτη όμως δείχνει ότι απευθύνεται στον καθένα και όσα τον απασχολούν είναι σημεία αναφοράς για όλους μας φτάνει να έχουμε διάθεση να σκεφτούμε , να ψάξουμε ,να ξεφύγουμε από την έτοιμη , μασημένη τροφή που τόσο πρόθυμα μας προσφέρεται.
Συχνές είναι οι αναφορές στο έργο του στον Όμηρο , το μεγάλο ποιητή που όπως φαίνεται τον έχει μελετήσει σε βάθος , αλλά και στον Οιδίποδα , τον Τειρεσία , το Φειδία και πρόσωπα από την ελληνική μυθολογία. Γεμάτο είναι επίσης το έργο του από εικόνες της ελληνικής φύσης: ο αετός , τα ελάτια ,τα κοχύλια και η θάλασσα έρχονται και επανέρχονται από τη μια συλλογή στην άλλη. Δεν λείπει ακόμα η αντίθεση του φωτός με το σκοτάδι , της μέρας με τη νύχτα , του ήλιου με το φεγγάρι.
Τι απασχολεί όμως τον ποιητή Π. Στάμο και τι έχει να μας πει με το έργο του;
Τα θέματα του ποικίλα. Μελετώντας κανείς τα έργα του διαπιστώνει ότι με μια διάθεση – θα την χαρακτήριζα φιλοσοφική – αντιμετωπίζει όλα όσα απασχολούν τον άνθρωπο και δίνει τη δική του οπτική. Ο πλούσιος συναισθηματικός κόσμος και η ευαισθησία του δεν του επιτρέπουν να αδιαφορήσει για τίποτα . Η βαθειά του αρχαιομάθεια τον βοηθά να στηριχτεί στο παρελθόν για να συλλάβει καλύτερα το παρόν και προβλήματα που θα ζήσουμε στο μέλλον.
Άλλα θέματά του αφορούν τον ιδιαίτερο χώρο της τέχνης γενικότερα και της ποίησης.


Για την τέχνη και τη δημιουργική ικανότητα γράφει στο ποίημά « Ρωτήστε τον Φειδία» :
Πελεκημένη η πέτρα αγκωνάρι
απελέτητη η πέτρα ετοιμόγενη η μήτρα των θαυμάτων
ρωτήστε το Φειδία είχε τα μάτια του στα χέρια.


Υπάρχουν βέβαια και άλλα θέματα που δεν ενδιαφέρουν μόνο λίγους αλλά τον καθένα από μας και μπορούν να αποτελέσουν αφορμή για γόνιμη σκέψη και κριτική.
Ανάμεσα σ΄αυτά ξεχωρίζουν ποιήματα που αφορούν τον άνθρωπο και τον κύκλο της ζωής : « Τα λάφυρα του χρόνου»
Τρυφερό το παιδί κι ανίσχυρο
σκληρό κι αλύγιστο στο γέρμα το κουφάρι
Τρυφερά τα χλωρά φυτά και χυμούς γεμάτα
μαραμένα και ξερά στο σβήσιμό τους
Τρυφερός ο σπόρος ξερός ο καλαμιώνας
Τα λάφυρα του Χρόνου
Της ψυχής το πανηγύρι στους αμμοσωρούς αυλάκι
δεν ταξιδεύει μακριά ο Χάρος
η ζωή τα φτερά της ξεδιπλώνει.

Ο άνθρωπος που αυτοπαγιδεύεται στην αίσθηση της παντοδυναμίας του , ένα θέμα που από παλιά απασχολούσε την τέχνη , δε λείπει και από την ποίηση του Π. Στάμου. Ένα ποίημα σχετικό είναι « Τα κλωνάρια και ο κλώνος»
Αργοσάλευτη χελώνα το έμβρυο
γαλήνιος της φύσης ο ρυθμός
άγρυπνος φτερωτός ο κλώνος
σκοτεινός του ανθρώπου ο δρόμος
αγόγγυστη μακρόθυμη η φύση
ανυπόμονος αμύητος ο άνθρωπος
σοφή πολυμήτις η φύση
πανούργος δολομήτις ο άνθρωπος
Η φύση πενθεί τον άνθρωπο
ο άνθρωπος απλός μιμητής
πράξεως σπουδαίας και τελείας
θρηνεί με απλωμένο το χέρι
του Ελέου προσδοκώντας την ανάσταση.

Οι ακόρεστες επιθυμίες του σύγχρονου ανθρώπου και η διαρκής αναζήτηση του κέρδους στηλιτεύονται από τον ποιητή σε αρκετά σημεία του έργου του.
«Η χοάνη της επιθυμίας»
Η χοάνη της επιθυμίας
τα κλαδιά από τα δέντρα κόβει
τα χέρια απ’ το κορμί
φτερά χαρίζει χωρίς πυξίδα

Και πιο έντονα χρησιμοποιώντας το β΄ ενικό πρόσωπο που είναι και ο τίτλος του ποιήματος « Και συ» , σαν να απευθύνεται στον καθένα προσωπικά :
Χάθηκαν οι δεινόσαυροι
και συ η σαύρα η μικρή
σέρνεσαι αργοσάλευτη
από της νύχτας την κυψέλη
στη μέδουσα της μέρας
ναυαγός
στα ναρκοπέδια της απελπισίας
και επαίρεσαι
για τα πολύτιμα πετράδια στο περιλαίμιο του κέρδους
Ξεχνώντας….

Με ύφος προειδοποιητικό- ίσως επηρεασμένος και από το ρόλο του δασκάλου- δίνει συμβουλές και προσπαθεί να βελτιώσει τη συμπεριφορά του ανθρώπου , χρησιμοποιώντας πάλι το β΄ενικό πρόσωπο στο ποίημα: « Ο δρόμος της παγίδας»


Παγίδες στήνεις στους άλλους
όταν όμως κι αυτοί σε μιμηθούν
ούτε της νύχτας δεν σε σώζει το σκοτάδι
Το δικό της δρόμο έχει η παγίδα
δε γνωρίζει αφεντικά
αλλού ανθίζει η γαλήνη

Οι υπαινιγμοί και η λεπτή ειρωνεία διακρίνονται σαφέστατα και το ποίημα « Μετέωρο παιχνίδι η ζωή»
Ο πόθος για την κορυφή
το πάθος για τη ρίζα
μετέωρο παιχνίδι η ζωή
τον ίσκιο της ελπίδας κυνηγάς
το δίχτυ κυνηγούν τα ψάρια
και τα όρνεα την παγίδα .

Στο ποίημα με το χαρακτηριστικό τίτλο « Οι κτητικές αντωνυμίες» τονίζει :
Αποστηθίζουμε τις κτητικές αντωνυμίες
αν όμως οι προσδοκίες γίνουν στάχτη
και κάρβουνα τα πλούτη
ελεύθερος όποιος δεν έχει καν υποψία εαυτού.

Το δίκαιο και η αδικία , η ιδιοτέλεια και η ανιδιοτέλεια , η αλήθεια και το ψέμα αποτελούν επίσης στοιχεία που θίγονται σε αρκετά ποιήματα :
Ιδιοτέλεια να μοιράζεσαι τη χαρά του άλλου
κι ολομόναχο
στο πένθος να τον αφήνεις

Στο ποίημα « Εκτός εάν» ξεκάθαρα προτείνει τη σωστή στάση του ατόμου και του πολίτη :
Χρειάζεται
μια θαρραλέα ανιδιοτέλεια να αδιαφορείς
για τα εργαστήρια των ιδεών
τα τόσα άλλοθι του νου
να μην είσαι υποτελής
στα τόσα πρέπει
τίνος και γιατί
να αρνείσαι
την προκατασκευασμένη ηθική
τους τόσους πυρετούς των προορισμών
Αλλιώς γίνεσαι και συ
δυνάμει δήμιος
των άλλων και του εαυτού σου
Εκτός εάν νομίζεις ότι μπορείς
να ζεις και να εξουσιάζεις
χωρίς τους άλλους

Και βέβαια η ελευθερία σκέψης και έκφρασης , η αμφισβήτηση δεν θα μπορούσε παρά να είναι η δική του πρόταση .Ενδεικτικές οι απόψεις του στο ποίημα «Τιέν αν Μεν» , με εμφανή την αναφορά στη γνωστή κινέζικη πλατεία όπου συνέβησαν τραγικά γεγονότα κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας των νέων ενάντια στο κινεζικό καθεστώς .

Μεγαλωμένος στη φύση και ζώντας όλη αυτή την ιστορική περίοδο που στην Ελλάδα κυριάρχησε η αστυφιλία , η απομάκρυνση από την ύπαιθρο , η περίοδος της «πολυκατοικίας, του τσιμέντου και της αντιπαροχής» όπως συνηθίζουμε να την αποκαλούμε , δεν θα μπορούσε να μείνει απαθής μπροστά στις αλλαγές που έφερε η πρόοδος της επιστήμης και η απομάκρυνση του ανθρώπου από τη φύση .
Στο ποίημα « Νέοι χρόνοι» αναφέρεται ακριβώς στο τίμημα που πληρώνει ο άνθρωπος για την πρόοδο :
Το αλεξικέραυνο
δάμασε
και τον τερπικέραυνο Δία
και τον πυρφόρο Προμηθέα
αφάνισε όμως τον Αισχύλο
Τι τριλογίες να πυργώσεις για μια κεραία


Και στο ποίημα « Ακύμων όρθρος» παρατηρεί :
Σπείραμε τη γη οι επάμεροι
οι ντυμένες σκιές την παμμήτορα
πληγές βαθειές χωρίς τραγούδια
με των ερπυστριών την άρπα….

Φορτώσαμε τη γη την πανδέγμονα
έλκη λερναία κατόψεις τέσσερα επί
τέσσερα παντού τετράγωνα
ένα βουβό πλατάγισμα αγέλαστων κυμάτων
αισθητική ρινότμητη άναρθρη μνήμη….

Η σύγχρονη αισθητική της πολυκατοικίας είναι το θέμα και στο ομώνυμο ποίημα , αν και ο τίτλος δίνεται από τον ποιητή με μια παράξενη μορφή εξίσωσης :
Σύγχρονη αισθητική
ανέραστο απαρέμφατο
λαβύρινθος χωρίς Αριάδνη
σίδερα αναμονής
ένας ακόμα όροφος
λίγο ψηλότερα
αισθητική ρινότμητη άναρθρη μνήμη
Γης είδωλο κι ο Ουρανός
ένοχος ο αναμάρτητος πηλός
και οι πανάγαθοι τερμίτες
η πέτρα η αθώα με της υπομονής τις χαρακιές
πώς την άνοιξη τα δέντρα θα γιορτάσουν
χωρίς των πουλιών τα κάλαντα
πού τα φτερά θα γαληνέψουν
του Ουρανού τα πετεινά για τ’ αλαργινά ταξίδια
τις φτερούγες τους χωρίς πυξίδα πώς
και τα όνειρα θ’ απλώσουν τα μικρά παιδιά
για τ’ αλώνια τα γαλάζια ….

Την κατάσταση που επικρατεί σήμερα σχολιάζει και στο ποίημα « Πρώτη ύλη»
Κάποτε
με τον πηλό πλάθανε τα παιδιά τα όνειρά τους
και ο Θεός τον άνθρωπο
Σήμερα
τα όνειρα των παιδιών έχουν γίνει πλαστικά
και ο πηλός έγινε λάσπη
πρώτη ύλη της πολιτικής
γι’ αυτό και ανεξάντλητη
Τι όνειρα άλλωστε να πλάσεις
και τι ανθρώπους με τη λάσπη
Ένα μικρό χελιδόνι φτερούγισε
προκαλώντας
με τα σύνεργά του στο μικρό του ράφμος
Παρουσιάζοντας αυτά τα μικρά αποσπάσματα από το πραγματικά μεγάλο και σε έκταση έργο του Π. Στάμου θέλησα να δώσω σε πολύ γενικές γραμμές μια εικόνα για τον ποιητή και τον άνθρωπο. Φυσικά δεν θα ήταν δυνατό στα πλαίσια μιας τέτοιας παρουσίασης ούτε να παρουσιάσω όλο το έργο του ούτε και να επιχειρήσω τη φιλολογική ανάλυση των ποιημάτων του . Και θα πρέπει να τονίσω ότι τα ποιήματα που παρουσίασα είναι κάποια απ’ αυτά που σ’ μένα έκαναν εντύπωση ή άγγιξαν το δικό μου ψυχικό κόσμο . Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσει κάποιος ένα έργο τέχνης και πολύ περισσότερο ένα ποίημα είναι να το μελετήσει ο ίδιος . Η επαφή του καθένα μας με τα λογοτεχνικά έργα είναι προσωπική και η μεσολάβηση τρίτων κάποιες φορές μειώνει τη γοητεία .
Βέβαια αυτό δε σημαίνει καθόλου ότι εκδηλώσεις σαν τη σημερινή δεν είναι απαραίτητες. Κάθε άλλο μάλιστα! Τέτοιες εκδηλώσεις θα μπορούσαν να γίνουν η αφορμή για τον καθένα μας να ασχοληθούμε περισσότερο με τη λογοτεχνία και να γνωρίσουμε δημιουργούς που μπορεί να είναι δίπλα μας και να μην τους ξέρουμε.
Γι’ αυτό τελειώνοντας θα ήθελα να συγχαρώ και πάλι όσους είχαν την πρωτοβουλία της εκδήλωσης και να ευχηθώ να υπάρξουν και άλλες ανάλογες στο μέλλον.
Άνθρωποι ξεχωριστοί που διακρίθηκαν στον τομέα τους και αποτελούν παραδείγματα για όλους μας θα πρέπει να προβάλλονται σε εποχές προβληματισμού όταν γκρεμίζονται δεδομένα και αναζητούνται καινούργιες αξίες και πρότυπα.
Μην τα βλέπει όλα γκρίζα
κάνε και το αντίστροφο
μόνον έτσι θεραπεύεσαι από την αχρωματοψία .
Διέξοδος
λέει ο ποιητής μας στο έργο του « Αδήλων όψις» και σε άλλο σημείο : « Ο άνθρωπος προχωράει γιατί δεν χωράει πουθενά»




Σχόλια